Dissectie van ons gedrag.
Nieuws over de financiële markten gaat altijd gepaard met een cijferlawine. Op lange termijn is een beursgrafiek niet meer of minder dan een interpretatie van economische indicatoren. Analyseren we op korte termijn, dan zien we dat de bewegingen in een financieel actief eerder gelinkt zijn aan menselijk gedrag. Met andere woorden, op het werkterrein hebt u naast economische kennis eveneens nood aan wat psychologische kennis. Niet de psychoanalyse van onze goede vriend Freud die dromen vertaalde in termen van seksuele frustraties, maar basispsychologie voor mensen met een gezonde dosis boerenverstand. Als geboren en getogen West-Vlaming kan ik met recht en rede claimen dat ik een beetje boerenverstand bezit. Gelukkig maar, want als ik de media moet geloven, is de westelijke uithoek van Vlaanderen momenteel een zone gedomineerd door hoogspanning en ontdaan van alle stikstof en mest.
Het boerenverstand zegt ons dat drie emoties dominant zijn tijdens een marktcyclus. De kunst bestaat er in om deze te herkennen en er u zo weinig mogelijk door te laten manipuleren. Wanneer de markten in een neerwaartse spiraal terecht komen stijgt de angst. Financiële prijzen dalen aan een tempo waar Lewis Hamilton alleen maar jaloers over kan zijn. Hoe sterker de daling, hoe meer de angst toeneemt. Angst is een emotie met een inherent sneeuwbaleffect. Wanneer de angst zeer hevig is, kan positief nieuws de markt amper opbeuren.
Wanneer iedereen uitgeblust in de touwen hangt, duiken vaak positieve signalen op die een opluchtingsrally teweeg brengen, te danken aan het gedrag van mensen die hoop hebben dat alles ten goede zal keren. Deze ‘early birds’ zijn mensen die chronisch last hebben van FOMO, een hipsteranagram dat staat voor ‘Fear Of Missing Out’. Ze willen er als de eersten bij zijn om koopjes te doen. Parallel aan de stijgende koersen nemen sceptici winst, terwijl anderen meesurfen op deze golf van optimisme. De markt is in deze fase vaak zeer beweeglijk, want de basisemotie hoop staat niet geboekstaafd als een hardnekkig gevoel, er wordt als een metronoom weg en weer getikt tussen optimisme en pessimisme.
Wanneer het duidelijker wordt dat er licht aan het einde van de tunnel is, kunnen we opnieuw consistent hoger gaan. Dat neemt echter een tijdje in beslag. Zo stappen we over van een wilde achtbaan op een paardenmolen. De volatiliteit blijft dalen en de markten krijgen aan een gezapig polonaisetempo hogere waarderingen toegemeten. Hoe verder in deze fase, hoe optimistischer en minder oplettend beleggers worden. Minder goed nieuws lijkt weinigen te storen. Het feestje mag verdergaan. Zo glijden we geruisloos in de fase van hebzucht. Her en der beginnen zich zeepbellen te vormen. Er wordt gedanst tot de laatste het licht uitdoet. Het is in deze fase van jarenlange stijging niet slecht om selectief winst te nemen in de meest volatiele fondsen.
De vertaling naar 2022.
Het gebeurt zelden dat theorie zo vlot naar praktijk kan omgezet worden. Elke cyclus -die snel 5 jaar kan omspannen- verloopt anders. Bovenstaande is een kader vol veralgemeningen met de bedoeling het u luchtig te kunnen opdienen. Tijdens een stierenmarkt duiken er altijd enkele correcties op waarin markten tot 10% van hun waardering kunnen opgeven, terwijl een neergaande markt ook de nodige ‘bear market rallies’ meemaken. ‘Bear market rallies’ zijn een uiting van venijnig kortstondig optimisme, die heel wat beleggers op het verkeerde been weten te plaatsen. In 2022 was er van blinde paniek niet echt sprake, wel van een oplopend gevoel van onbehagen.
Vertaald naar vandaag hebben we op 10 november het begin van de hoopfase zien opduiken. De Amerikaanse inflatiecijfers toonden een grotere dan verwachte daling, maar dat betekent nog niet dat we meteen de sirtaki moeten dansen. Meteen volgde een heuse opluchtingsrally, vooral bij rentegevoelige aandelen. Zij trokken in hun kielzog de bravere, defensievere aandelen mee het woelige opgaande water in. Maar de hoopfase is zoals eerder aangehaald ook een twijfelfase. Vrij vertaald naar onze situatie: de centrale markt wenst meerdere positieve cijfers te zien vooraleer ze zich milder opstelt. Dat zet het pad natuurlijk open naar toekomstige correcties. Het legertje economen die de verwachtingen instellen hebben hierin een grote macht. Hun evenwichtsverwachting heeft een fetisjistisch kantje: ietsje beter en het feestje gaat verder, ietsje minder en de doemdenkers grijpen tijdelijk opnieuw de macht. We verwachten de komende maanden weg en weer geslingerd te worden tussen optimisme en pessimisme, maar de kans is wel reëel dat we in oktober het dieptepunt hebben bereikt. Ontgoochelingen zoals een brutale recessie of negatieve geopolitieke omwentelingen kunnen dit positieve nieuws nog verstoren, maar dit is momenteel geen basisscenario.
In het geopolitieke theater evolueerden enkele zaken in positieve zin. Het bezoek van de mysterieuze Duitse bondskanselier Scholz- die met glans de rol van ‘the invisible man’ in het Europese politieke theater vertolkt- bracht een hoopvolle boodschap van samenwerking naar China. De volgende in het rijtje was Joe Biden die aan Chinese president Xi Jinping liet weten zeker geen nieuwe koude oorlog te willen starten. China wordt duidelijk beloond voor zijn houding om geen nieuwe vrijage te starten met Rusland. Immers, die laatste is aan de verliezende hand en dictators onder elkaar houden niet meteen van verliezers. We denken dan ook dat een dooi in de relaties tussen het westelijke blok en China die laatsten kan bewegen om het gezondheidsbeleid in eigen land te versoepelen. Nu worden miljoenensteden geïsoleerd wanneer twee loopneuzen als COVID worden geklasseerd. Een versoepeling zou de wereldhandel opnieuw ten goede komen. Wordt vervolgd… .
Matthias Vandezande
